Tarix : 2009 Aug 29
Kod 13722

Qafqaz təhlükə astanasında

Mayis Güləliyev: "Yaxın qonşularla yaxşı münasibət qurulduğu halda Qarabağ problemi çox asan şəkildə özü çözüləcək, nə NATO-ya, nə də KTMT-na ehtiyac qalmayacaq"
Azərbaycan Servisi/Aran Agentliyi
­lum ol­du­ğu ki­mi, Kol­lek­tiv Təh­­­siz­lik Mü­qa­vi­­si Təş­ki­la­­nın hə­lə xey­li əv­vəl Moskva­da ke­çi­ri­lən sam­mi­tin­də Kol­lek­tiv Çe­vik Qüv­­lər (KÇQ) for­ma­laş­dır­maq haq­da il­kin ra­­laş­ma əl­də edil­miş­di. İn­di ar­tıq hə­min qüv­­lər ya­ra­­lıb. Hət­ta bu ya­xın­lar­da Ru­si­ya əra­zi­sin­də hər­bi tə­lim­­ri də ke­çi­ri­lib. Növ­­ti tə­lim­­rin da­ha ge­niş­miq­yas­lı şə­kil­də Qa­za­xıs­tan­da ke­çi­ril­­si nə­zər­də tu­tu­lur. Qeyd edək ki, Ru­si­ya tə­­fi bu mə­­­də hər han­sı bir üzv öl­­nin do­mi­nantlı­ğı­na yol ve­ril­­­­yi­ni bə­yan et­sə də, ­lim­lər bu­nun ək­si­ni gös­tər­di. Be­lə olan hal­da di­gər hər­bi güc­, ­ni NA­TO ilə möv­qe mü­ba­ri­­si­nin gər­gin­­şə­­yi şüb­­siz­dir. Əgər nə­­rə al­saq ki, Azər­bay­can tə­­fi 7 MDB öl­­si­nin qo­şul­du­ğu hə­min mü­qa­vi­­nin üz­vü de­yil və bu qu­ru­mun tər­ki­bin­də olan Er­­nis­tan­la mü­na­qi­şə və­ziy­­tin­­dir, on­da Ru­si­ya­nın re­al­laş­dır­maq is­­di­yi sö­­ge­dən güc mər­­zi Qa­ra­bağ mə­­­si­nin həl­lin­də cid­di ən­gəl ola, hət­ta güc­lü zər­bə vu­ra bi­lər.
­­lə ilə bağ­lı fi­kir­­ri­ni bil­di­rən Azər­bay­can Ya­şıl­lar Par­ti­ya­­nın həm­səd­ri Ma­yis Gü­­li­yev hər cür zo­run, o cüm­­dən in­san it­ki­si ilə nə­ti­­­nən mü­ha­ri­­nin əley­hi­nə ol­du­ğu­nu, an­caq hər şey­dən əv­vəl onu tö­­də bi­lən sə­bəb­­rin ara­dan qal­­rıl­ma­­nın va­cib­li­yi­nə to­xun­du. Bəs bu sə­bəb­lər nə­dən iba­rət­dir və onu kim­lər ya­ra­dır? Po­li­to­lo­qun fik­rin­, dün­ya­da baş ve­rən ha­di­­lər onu de­­yə əsas ve­rir ki, ABŞ NA­TO va­si­­si­lə dün­ya­nı ya­vaş-ya­vaş özü­nün nə­za­­tin­də sax­la­ma­ğa cəhd gös­­rir, do­mi­nant ro­lu­nu güc­lən­dir­­yə ça­­şır: "Be­lə olan hal­da onun do­mi­nat­­ğı­nı qə­bul et­mək is­­­yən, özü­nün müs­­qil­li­yi­ni, su­ve­ren­li­yi­ni, özü­­məx­sus­lu­ğu­nu, prak­ti­ki ola­raq gə­­cək nə­sil­­ri­nin azad­­ğı­nı is­­yən xalqlar, o cüm­­dən Ru­si­ya nə et­­li­dir? Ya­xud Çin, İran, Or­ta Asi­ya han­sı ad­dım­lar at­ma­­dır? Axı NA­TO ya­vaş-ya­vaş on­la­rın sər­həd­­ri­nə doğ­ru ya­xın­la­şır. NA­TO re­gi­o­na gəl­mək­lə özü ilə bö­yük bə­la­lar gə­tir­miş olur. Çün­ki re­gi­o­nun bö­yük döv­lət­­ri­nin təz­­­siz­lik mə­­­si NA­TO-nun bu böl­­yə gəl­­si ilə sıx su­rət­də bağ­­dır. Və bu hal­da İra­na, Ru­si­ya­ya cid­di təh­­kə ya­ra­nır. Ona gö­rə də bu və ya di­gər döv­lət­lər öz­­ri­nin təh­­­siz­li­yi­ni tə­min et­mək üçün han­­sa ad­dım at­ma­­dır­lar".
Bəs bu hal­da Azər­bay­can tə­­fi nə et­­li­dir? Bu su­a­lı ca­vab­lan­­ran Ma­yis bəy de­di ki, bir çox po­li­to­loq­la­rın gös­tər­di­yi ki­mi Azər­bay­ca­nın iki yo­lu var: ya NA­TO, ya da KTMT-na üzv ol­ma­­dır: "Am­ma mən he­sab edi­rəm ki, öl­­mi­zin ən yax­şı çı­xış yo­lu heç bir hər­bi blo­ka qo­şul­ma­maq­dır. Bu yol ümu­miy­yət­lə Cə­nub Qaf­qaz öl­­­ri üçün məq­bul­dur. Gür­cüs­ta­nın NA­TO-ya qə­bul ol­ma­sı üçün yal­var­ma­sı çox təh­­­li­dir. O ki qal­dı iş­ğal olun­muş əra­zi­­ri hər­bi yol­la qay­tar­maq is­­yi­mi­zə KTMT-nin çox cid­di əks re­ak­si­ya gös­tər­­si mə­­­si­, fik­rim­, Azər­bay­can bu­nu et­­­li­dir".

M.­­li­yev he­sab edir ki, ­rəf­lər ilk növ­­də bir­­ya­şa­yış stan­dartla­­nı qay­tar­ma­, re­gi­on öl­­­ri əv­vəl­cə qon­şu döv­lət­lər­lə yax­şı mü­na­si­­ti tə­min et­­li­dir­lər. Yal­nız bun­dan son­ra öz sər­həd­­rin­dən min ki­lo­metrlər­lə uzaq­da olan Ame­ri­ka ilə, Qərblə mü­na­si­bət­lər­də bir­­na­­lıq ol­ma­­dır: "Ame­ri­ka­nın Azər­bay­can­da­kı do­mi­nantlı­ğı­na son qo­yul­ma­­dır. İs­ra­i­lin öl­­miz­də artmaq­da olan do­mi­nant ro­lu müt­ləq ara­dan qal­­rıl­ma­­dır. Çün­ki bu, ­bii ola­raq qon­şu öl­­­rin özü­­­da­fiə his­si­nin, si­ya­­ti­nin güc­lən­­si­nə gə­ti­rib çı­xa­rır. Ya­xın qon­şu­lar­la yax­şı mü­na­si­bət qu­rul­du­ğu hal­da Qa­ra­bağ prob­le­mi çox asan şə­kil­də özü çö­­­cək, nə NA­TO-ya, nə də KTMT-na eh­ti­yac qal­ma­ya­caq. Ona gö­rə də re­gi­on özü­nün hər­bi neytral­­ğı­nı sax­la­ma­, heç bir hər­bi blo­ku Qaf­qa­za gə­tir­­­li­dir".

  • Yazılıb
  • da (də) 2009 Aug 29