g/Aran agentliyi
İranlıların ən böyük milli bayramı Novruzun neçəminillik keçmişi vardır. Uzaq keçmişlərdən İran ərazilərindəyaşayan aryayilər ilin ilk gününü vəyazın gəlişini xüsusi mərasim keçirməkləşənliklər vəşadyanalıqlar edirdilər.
Qədim İranın adət-ənənələrindəhər bir şənlik üçün müxtəlif yeməkləri olan süfrəaçılırdı. Novruz süfrəsi "Həft sin" (fars dilində"sin" hərfi iləbaşlayan 7 qida vəya tərəvəz məhsulu) adlanır vədigər süfrələrdən daha maraqlı vəgözəl olmalı idi.
"7 sin" süfrəsi adətən yeni ilin təhvil olmasına bir neçəsaat qalmış hazırlanır vəgeniş bir yerdəaçılırdı. Həmçinin yeməkləri süfrəyəpaylamaq məqsədilə"mayzadpan" (yemək paylayan) qoyulurdu. "Həft sin" süfrəsi müqəddəs 7 rəqəminəəsasən qoyulmuşdur.
Bir çox tarixi mənbələrdəqeyd olunur ki, "həft sin süfrəsi" ilk öncə"həft şin (şin hərfi iləbaşlayan maddələr) süfrəsi" olmuş vəsonralar bu ada dəyişilmişdir.
Şam, şirni, şəhd (bal), şümşad, şərbət, şəqayiq (bir növ gül) vəya şaxe nabat (nabatın bir hissəsi) "həft şin" süfrəsini təşkil edirdi. Bəziləri isəİranda islamdan öncə"həft çin" olduğuna inanırlar. Zərdüşt icmasının sözçüsü bu barədədeyir: Əhəmənilər dövründəNovruzda 7 çini qaba yemək çəkirdilər. Ona "həft çin" vəya "həft çidəni" (7 çəkilmiş, düzülmüş) deyirdilər.
Sonralar Sasanilər dövründə"həft şin" adəti iranlılar arasında adət-ənənəyəçevrilir. Şümşad Novruzun digər "şin"ləri arasında yaşıllıq vəəbədilik nişanəsi olaraq süfrəyəqoyulurdu. Sasanilərin süqutundan sonrakı dövrdəİran xalqı islamıqəbul edir vəçalışır ki, öz qədim adət-ənənələrini dəqorusun.
Eləbuna görədəislam dinindəşərab haram elan olunduğu üçün onlar şərabla yaxınlığı olan sirkəni seçdilər vəbeləcə"şin" "sin"əçevrildi.
Hazırda "həft sin" süfrəsini yerdəvəya stol üzərindəaçırlar. İl təhvil olanda ailəüzvləri "həft sin" süfrəsinin başına toplaşır vəşənlik, xeyir-bərəkətlədolu il olması üçün dua edirlər.
Bəziləri "həft sin" süfrəsini Novruzun 13 günündəsaxlayır vəbu dövrün sonunda Novruzun 13-cü günündə(sizdəbedər vəya bahar günü) "həft sin" süfrəsinin yaşıllarını suya atırlar.
"Həft sin" fars dilində"sin" hərfi iləbaşlanan 7 maddədən təşkil olunmuşdur. Azərbaycan Respublikası kimi Novruzu qeyd edən ölkələrdə"həft sin" yerinə7 növ yemək vəşirnidən istifadəolunur. Bu da İran ətrafı ölkələr arasında Novruz adət-ənənəsi bağlarının bariz nümunələrindən biridir.
"Həft sin" süfrəsinin 7 hissəsi:
"Səmənu": Bitkilərin cücərməsi vəböyüməsinin simvoludur vəyenicəcücərmiş buğdadan bişirilir.
Sib (Alma): Məhəbbət vəsevgi simvolu
Sincid (İydə): Sevgi vəvurğunluq simvoludur vədoğulmanın əsas səbəblərindən biridir.
Səbzə(səməni): Şənlik, yaşıllıq vəinsan həyatının vəonun təbiətləbağlılığının nişanəsidir.
Sumaq vəsir (Sumaq vəsarımsaq): Həyatda şənliyi vəsevinci hərəkətəgətirən əsas hesab olunur.
Sikkə: Xeyir-bərəkət vəgəlir simvoludur.
Bu bitki vəməhsullardan əlavəNovruz süfrəsinin digər maddələri dəolmuşdur: Bu arada yumurta yaranış vədoğulma vənəsil simvoludur. Ayna işıqlıq simvoludur. Balıq günəş təqvimi iləisfənd ayının rəmzi olaraq süfrəyəqoyulur. Sərv ağacının budaqları, nar dənəcikləri, bədmüşk, narıncı suyu, çörək vəpendir, şamdan vəs... da "Həft sin" süfrəsinin digər hissələri hesab etmək olar.
Müqəddəs kitab da "həft sin" süfrəsinin əsas hissələrindən biridir vəbuna əsasən hər bir ailəöz dininəuyğun olaraq qəbul etdikləri müqəddəs kitabı süfrəyəqoyurlar.