1992-ci ildə bütün MDB ölkələri Şimali Atlantika əməkdaşlıq Şurasına üzv kimi qəbul olundular və NATO ilə hərbi əməkdaşlıqlarını inkişaf etdirmək üçün də sülh naminə tərəfdaşlıq layihəsi ortaya çıxdı.
Russia Servisi/Aran Agentliyi
Natonun Qafqaz və Rusiya sərhədlərinə yaxınlaşması Sovetlərin dağılmasından sonra başlandı. SSR dağılandan sonra NATO öz təhlükəsizlik meydanını genişləndirə bildi və bu istiqamətdə iki metoddan bəhrələndi.
Birincisi Şimali Atlantika Əməkdaşlıq Şurasının təsisi ikincisi isə sülh naminə tərəfdarlıq layihəsinin icrası.
1992-ci ildə bütün MDB ölkələri Şimali Atlantika əməkdaşlıq Şurasına üzv kimi qəbul olundular və NATO ilə hərbi əməkdaşlıqlarını inkişaf etdirmək üçün də sülh naminə tərəfdaşlıq layihəsi ortaya çıxdı.
Gürcüstan, Az. R. və Ukrayna da bu layihədə iştirak etdilər .
Keçmiş şərq bloku ölkələrindən olan Okrayna və Gürcüstan NATO ilə əməkdaşlıqlarda başqalarından qabağa keçdilər . Gürcüstan Həmçinin 2004-cü ildən etibarən 2002-ci il noyabr ayında ortaya qoyulmuş fərdi iştirak proqramı çərçivəsində NATO ilə əməkdaşlıq edir . Ukraynada 1991-ci ildə müstəqillik bəyanatının elan edilməsindən dər hal sonra NATO ilə əməkdaşlıqlara start verdi və 1994-cü ildə MDB ölkələrinin öncüllü olaraq NATO-nun sülh uğruna əməkdaşlıqlar layihəsinə qoşuldu.
NATO-ya inteqrasiya siyasəti Gürcüstan və Ukrayna kimi ölkələr də, NATO-nun himayəsi ilə yanaşı olub . Belə ki 2004-cü ildə NATO Rusiya ilə öhdəliklərinin əksinə olaraq Bülqaristan , Latviya , Litva , Rominiya , Slovakya üzvü kimi qəbul elədi . Gürcüstan habelə Ukraynada 2007-ci ildə NATO-ya qoşulmaq istədilər . Bu da ABŞ prezidenti Corc Buşun bu məsələni himayəsi ilə təklif olundu .
2007-ci il aprel ayında ABŞ prezidenti ölkəsinin senatının Ukrayna və Gürcüstanın NATO-ya qoşulmağı üçün qərarını təsdiq etdi. Bu qərər qanun kimi 2006-ci ilin 18 noyabr ayında ABŞ senatı tərəfindən təsdiqlənmişdir . Bununla belə Gürcüsan və Ukrayna rəsmilərinin nikbinliyinə rəğmən NATO başçıları Buxarest sammitində bu iki ölkənin NATO-ya qoşulmaları ilə müxalifət etdilər . Yeri gəlmişkən demək lazimdir ki , Bu ölkələrin daxilində NATO-ya inteqrasiya ilə müxalifət edənlərin sayı çoxdur. Belə ki Ukraynanın Milli Məclisində regionlar eləcədə komonist partiyaları NATO-ya qoşulmaq məsələsində hökuməti parlamentlə məsləhətləşmədiyinə görə kəskin tənqid atəşinə tutdular . Rəys sorğuları Ukrayna xalqının NATO-ya qoşulmaqla müxalif olduqları göstərir.
Həqiqət bundan ibarətdir ki , NATO Ukarayna və Gürcüsanın strateji mövqeindən istifadə ilə Rusiya enerji nəqliyyatını öz mühasirəsində saxlamaq istəyir . Az. R-də NATO-nun güddüyü məqsəddən istisna olunmur amma NATO Rusiya ilə qarşılaşmağı da istəmir . Rusiya NATO-nun genişlənməsi ilə müxalifdir və Rusiya rəsmiləri aşkarcasına Gürcüstan və Ukraynanın NATO-ya inteqrasiya siyasətlərindən narazı olduqlarını bildiriblər.Neçə vaxt bundan öncə Rusiya prezidenti Ukraynaya xəbərdarlıq etdi ki NATO-ya qoşulduğu və NATO bazarları Ukraynada yerləşdirildiyi təqdirdə Rusiya öz təhlükəsizliyini qorumaq üçün bu bazarları hədəf tutmalıdır .
Buxarest sammitində bu məsələ Rusiya tərəfindən daha kəskin şəkildə ortaya qoyuldu.Təbii ki , NATO-nun şərqə tərəf inkişafı regionda təhlükənin artırmasına gətirib çıxarıb . Maraqlıdır ki , Ukrayna və Gürcüstanın təhlükəsizliyin qorunması üçün NATO-ya inteqrasiya siyasətləri bu ölkəlrədə təhlükəsizliklə bağlı nigarançılıqların artırmasına səbəb olub . Belə ki, Ukraynanın rus sakinləri ilə başqaların qarşıdurması çoxalıb və Kərimə regionunda müstəqillik istəyənlərin səsləri bir daha ucalıb. Bu proses Gürcüstanın Abxaziya və Cənubi Asetiya məntəqəsində kulminasiya nöqtəsinə çatıb . Beləki bu regionlarda yaşayanlar gürcüstan prezidentinin Abxaziya hərəkatı rəhbərini özünə müavin kimi qəbul edib . Abxaziya və Cənubi Osetiya da yerli hökumətin təşkil olunmasına dayir təklifi rədd ediblər . Rusiyada bəzi dairələr bu iki məntəqənin Rusiyaya birləşdirilməsi mövzusunun dumada araşdırılmasına təkid etdilər .
Beləliklə NATO-ya inteqrasiya siyasəti Gürcüstan və Ukraynanı çətin vəziyyətlə üzləşdirib . Bu siyasət bir tərəfdən nəticəsiz olub başqa tərəfdən isə Rusiya ilə münasibətlərə mənfi təsir buraxıb. Belə bir şəraitdə Az. R-nin müstəqil dairələri Az. R-nin Ukrayna və Gürcüstanın addımladığı istiqamətdə addımlamamasını istəyirlər .
Az. R. də , Ukrayna və Gürcüstan kimi 1999-cu ildə müştərək təhlükəsizlik müqaviləsindən çıxdı və GUAM sazişini hərbiləşdirməyə təşəbbüs göstərdi, amma belə nəzərə gəlir ki , yolun yarısında xüsusi ilə Gürcüstan və Okraynada məxməri inqilablardan sonra Qərbin qurduğu tələsini görüb və zahirdə də olmuş olsa NATO-ya inteqrasiya siyasətini üzə çıxarmır . Az. R. hələ də NATO-ya əməkdaşlıq edir amma ölkə xalqı NATO ilə əməkdaşlıqların dayandırılmasını istəyirlər necə ki, NATO-ya üzv ölkələr BMT baş Assambleyasında Az. R-nin ərazi bütövlüyünə müsbət səs vermədirlər .
Təcrübələr göstrib ki , regional problemlərin həlli müştərək əməkdaşlıqlar yoludur və əcnəbi qüvvələrin məntəqədə olması öz-özlüyündə təhlükə amilidir .