2021-ci ilin Bakıda “Nizami Gəncəvi” ili elan olunması, ölkə xalqına, xüsusilə də elmi və ədəbi cəmiyyətə qızıl bir fürsət ola bilər ki, dünya ədəbiyyatının şah əsərlərindən sayılan beş əsərlə; “Sirlər xəzinəsi”, “Xosrov və Şirin”, “Leyli və Məcnun”, “Yeddi gözəl” və “İsgəndərnamə” ilə tanış olsunlar.
Arannews-Şübhəsiz ki, simvolik addımlarla mədəniyyət və ədəbiyyat aləminin görkəmli şəxsiyyətlərinin anılması və bundan da mühüm olanı, onların şəxsiyyətinin ucalığı və əsərlərinin tanıdılması bəyəniləsi addımdır ki, xalqları öz insan kapitalı və tarixi xəzinələrilə tanış edir və “xalqları qloballaşdırma” əsrində, onların əsil və düzgün şəxsiyyətlərinin ləkələnməsinin qarşısını alır.
Buna görə də, 2021-ci ilin Azərbaycan Respublikasında “N. Gəncəvi ili” adlandırılması, Azərbaycan xalqının öz qədim və əsil tarix və mədəniyyətilə tanış olması yolunda mühüm addım və münasib fürsətdir.
Əlbəttə, bu adlandırma Azərbaycan Respublikasının tarixyazma heyətləri, universitet seminarları və təhsil sistemi üçün də münasib fürsətdir ki, ölkələrinin Rusiya Çarlığı və kommunistlər tərəfindən işğal edilməsilə əsası qoyulmuş və SSRİ dağıldıqdan sonra da davam etmiş bəzi tarixi təhriflərin mühasirəsindən özlərini xilas etsinlər ki, bu mühüm addım Azərbaycan Respublikasının siyasi-ictimai və mədəni gedişatlarında yeni və canlandırıcı başlanğıc sayıla bilər.
Hazırda Azərbaycan Respublikasında “N. Gəncəvi ili” adlandırılmışdır, Azərbaycan şagirdi və tələbəsinin haqqı var ki, ölkələrinin təhsil rejiminin başçlıarından soruşsunlar ki; niyə onlar N. Gəncəvinin xəmsəsinin beşindən beş beyti nəzmə alındığı formada oxuya bilmirlər?
Beş nəzm əsəri olan “Sirlər xəzinəsi”, Xosrov və Şirin”, “Leyli və Məcnun”, “Yeddi gözəl” və “İskəndərnamə” dünya ədəbi aləminin şah əsərlərindən sayılırlar ki, təəssüflər olsun ki, Azərbaycan Respublikası əhalisi, xüsusilə bu ölkənin elmi və ədəbi cəmiyyəti bu əsərləri mütaliə etmək və ədəbi həzz almaq kimi böyük fürsət və könül oxşamadan məhrum qalmışlar. “N. Gəncəvi ili” bu qızıl fürsəti Azərbaycan xalqına qaytarmaqda bir başlanğıc ola bilər.
Azərbaycan Respublikası dövləti ötən illər ərzində, icra orqanlarının müxtəlif strukturlarında islahat addımları həyata keçirmiş və sabiq mədəniyyət nazirini vəzifədən azad etməklə, bu islahatları mədəniyyət və ədəbiyyat sahəsinə də yönəltmişdir. Yaxşı olar ki, “N. Gəncəvi ili”ndə Azərbaycanın Mədəniyyət Nazirliyinin hazırkı məsul şəxslərini, N. Gəncəvinin məqbərəsinin tarixi və əsil simasını məhv etdiklərinə görə mühakimə etsin və N. Gəncəvinin şeirlərindən ibarət kitabə və saxsı yazıların bu böyük şairin məqbərəsinə qaytarılması yolunda lazımi addımları atsın.
“N. Gəncəvi ili” və ümumiyyətlə bu böyük şairin ədəbi və mənəvi şəxsiyyəti iranlılar və azərbaycanlıların qəlbi vəhdətinin yaradılması yolunda dəyərli bir fürsət kimi istifadə edilə biləcək obyekt ola bilər; çünki N. Gəncəvi Qafqaz xalqlarının İrana eşq və qəlbi rəğbətinin ən böyük sübutudur və Nizami necə də gözəl demişdir (məzmun tərcümə: red):
“...
Bütün dünya bədəndir və İran ürək
Deyən bu müqayisəni deməkdən xəcalətli deyil,
Çünki İran yerin ürəyi olsa,
Ürək bədəndən yaxşı olar, yəqin olsun
O vilayətdən ki, mehtərləri var,
Ən yaxşı yerə, ən yaxşılar sahibdir
...”
İki ölkənin elmi mərkəz və universitetləri, müəllim və tələbələri, şairləri, yazıçı və incəsənət xadimləri Nizaminin şeirləri sayəsində və müştərək çalışma və addımlarla, İran və Azərbaycan Respublikasının öncəkindən daha çox yaxınlaşmasına kömək edə bilərlər.
Əlbəttə, bu arada Azərbaycan Respublikasında mövcud olan anti-İran fəaliyyətlərdən qaynaqlanan bəzi nəzərə almalar və nigəranlıqlar da mövcuddur ki, bu dəyərli fürsəti iki ölkənin əlaqələrində problemə çevirə bilər.
Böyük ehtimalla Azərbaycan Respublikasındakı bəzi xüsusi təşkilatlar cari miladi ilinin “N. Gəncəvi ili” adı ilə adlandırılması bəhanəsilə, bu böyük fars şairinin şəxsiyyət və əsərlərini əzizləmək yolunda deyil, əksinə, təhrif etmək yolunda addımlar ata bilərlər ki, belə addımlar şübhəsiz ki, bəzi ixtilaflara zəmin yaradacaqdır.
Əlbəttə, təhrifdən əlavə, N. Gəncəvinin uca şəxsiyyətinin ucuz sayılması da başqa bir zərbədir ki, Azərbaycandakı “N. Gəncəvi ili”nin proqramlarında pusquda dayanıb.
Misal olaraq, “N. Gəncəvi ili”nin ilk hadisəsi olaraq, Azərbaycan ordusunun bir neçə əsgərinin iştirakı ilə N. Gəncəvinin məqbərəsində keçirilən proqramda, özünü Nizami heybətində göstərmək istəyən şəxs, N. Gəncəvinin şeirlərindən naqis bir tərcüməni iştirakçılara şeir formasında oxuyurdu ki, bu da bu dünya görkəmli şairə bir növ alçaltma sayılır. Yaxşı olar ki, “N. Gəncəvi ili”nin proqramlarının keçirilməsi üzrə tərtibatçılar, belə hallarda öz ölkələrindəki fars dili müəllimlərinin, ya İran İslam Respublikasının Bakıdakı səfirliyinin potensialından istifadə etsinlər ki, N. Gəncəvinin dəyərli şeirləri əvvəlcə öz əsil formasında qiraət olunsun, sonra rəvan və düzgün formada tərcümə edilsin.
Məlum məsələdir ki, İran xalqı, xüsusilə ölkənin elmi və ədəbi cəmiyyəti, özlərini başqa ölkələrlə müştərək olan İran-İslam mədəniyyəti və şəxsiyyətini qorumaqda məsuliyyətli bilirlər və təbii olaraq, bu məqsəddə ən yaxşı yol, ikitərəfli əməkdaşlıq və mübadilədir. Ölkəmizin Bakıdakı mədəniyyət konsulluğu belə əməkdaşlıqların formalaşmasında əsas rolu oynaya bilər.
Bu barədə iki müəyyən təklif göstərilir:
a. İran və Azərbaycan Respublikası tərəfindən Tehran və Bakıda N. Gəncəvi adına böyük və beynəlxalq seminarın keçirilməsi.
b. İran və Azərbaycan Respublikası incəsənət xadimləri vasitəsilə “Nizami Gəncəvi” filminin ortaq istehsal edilməsi də bu yazının son təklifidir ki, onların icra edilməsi, iki ölkənin mədəni və ədəbi əlaqələrinin inkişaf etdirilməsində və dünyanın böyük şairi N. Gəncəvinin əsər və düşüncələrinin tanıdılmasında təsirli addımlar olacaqdır.
Mənbə: Anac